توهین ساده و توهین به کارمندان دولت

شاید به جرات بتوان توهین را در زمره اعمالی دانست که بیشتر از هر عمل ممنوعه‌ای در زندگی روزمره‌مان اتفاق می‌افتد.

 ماده۶۰۸ در خصوص توهین عادی است که مجازات آن جزای نقدی یا شلاق است، ولی ماده ۶۰۹، ماده حمایتی از کارمندان دولت است، به طوری که هرکسی به کارمندان دولتی توهین کند، علاوه بر جزای نقدی و شلاق به مجازات حبس نیز محکوم می‌شود. گاهی مورد توهین و اهانت دیگری قرار می‌گیریم و گاهی خود به دیگری توهین می‌کنیم.عملی که بدون اطلاع از آثار و عوارض آن اتفاق می‌افتد.

 

این در حالی است که پیگیری و مطالبه آثار ناشی از این عمل هیچ‌گاه به اندازه شیوع و انجام آن نبوده است. چه اینکه اگر بنا به مطالبه و پیگیری آثار آن بود، غالب شکایات مطروح در دادگستری به پیگیری همین عنوان مجرمانه اختصاص می‌یافت کما اینکه درحال حاضر بسیاری از پرونده‌های مطروح در دادگستری ناشی از جرایم مرتبط با هتک حیثیت و آبروی اشخاص است. عملی که بسیار ساده از کنار آن می‌گذریم، توسط قانونگذار جرم انگاری شده است.

 

به علت اهمیت این جرم که مستقیما به حیثیت و آزادی و آسایش و آبروی اشخاص لطمه وارد می‌کند، از آن تحت عنوان هتک حرمت اشخاص یاد کرده است؛ بنابراین یک‌بار دیگر مقنن حمایت خود را از افراد و نیز جامعه نشان داده است و همان‌گونه که اموال و جان اشخاص مورد حمایت وی قرار گرفته اند، حیثیت، آبرو، شخصیت، آزادی و آسایش افراد نیز در نظر قانونگذار محترم و مورد حمایت هستند و هرگونه تعرض به آن‌ها را جرم و قابل مجازات دانسته است.

 

قانونگذار افراد را از هتک حرمت و تعرض به حیثیت و آبروی یکدیگر منع کرده است و برای حفظ حقوق اساسی افراد و سایر ارزش‌های مشابه آن، مجازات‌هایی را برای توهین در نظر گرفته است.

 

مطابق ماده۶۰۸ از کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی تعزیرات، توهین به افراد از قبیل: فحاشی و استعمال الفاظ رکیک چنانچه موجب حد قذف نباشد، مشمول مجازات شلاق تا ۷۴ضربه و یا پنجاه هزار ریال تا یک میلیون ریال جزای نقدی خواهد بود.

 ۱- توهین مذکور در این ماده، توهین ساده محسوب می‌شود.

 ۲- مقصود از واژه افراد در صدر ماده صرفا اشخاص حقیقی (افراد عادی) است و اشخاص حقوقی و ادارات و سازمان‌ها را شامل نمی‌شود. زیرا همان‌طور که پیشتر گفته شد، توهین جرمی است که بر روی حیثیت و شخصیت افراد واقع می‌شود؛ مانند جرم افترا، این درحالی است که اشخاص حقوقی دارای شخصیت به این معنا نیستند.

 ۳-قانونگذار توهین به افراد را از طریق فحاشی و استعمال الفاظ رکیک ممکن دانسته است. این در حالی است که از نظر مقررات کیفری اهانت و توهین عبارت است از به کار بردن الفاظی که صریح یا ظاهر باشد و یا ارتکاب اعمال و انجام حرکاتی که با لحاظ عرفیات جامعه و با در نظر گرفتن شرایط زمانی و مکانی و موقعیت اشخاص موجب تخفیف و تحقیر آنان شود؛ بنابراین توهین صرفا به لفظ واقع نمی‌شود و حتی می‌تواند به وسیله رفتار و نوشتن یا تصویر نیز واقع شود.

 ۴-جرم مذکور در این ماده جرمی قابل گذشت محسوب می‌شود؛ بنابراین با شکایت شاکی است که قانون شروع به تعقیب می‌کند و از همین روی با گذشت وی تعقیب موقوف خواهد شد. اما باید بیان داشت که برای تحقق جرم توهین حضور شخصی که به او توهین شده است ضروری نخواهد بود؛ بنابراین توهین ممکن است غیابی هم صورت بگیرد.

 ۵- مجازات فردی که مرتکب توهین ساده می‌شود، به دلالت ماده ۶۰۸ شلاق تا ۷۴ ضربه و یا جزای نقدی از پنجاه هزار ریال تا یک میلیون ریال است؛ بنابراین قاضی اختیار به اعمال مجازات شلاق و یا جزای نقدی خواهد داشت.

 ۶- مجازات مقرر درحالی است که گاهی توهین صورت گرفته در قالب آن ماده، قابل اعمال مجازات نیست؛ به عبارت دیگر گاهی تعرض به حیثیت افراد از طریق توهین موجب اعمال مجازات حدی خواهد شد.

 موضوع دیگر در باب توهین، توهین به کارمندان دولت است که در قوانین هر کشوری به لحاظ جرم‌انگاری مورد توجه قرار گرفته است.

 توهین به کارکنان دولت نیز از جمله این موارد است که قانونگذار همواره برای حفظ حریم کارکنان دولت و عدم تعدی به آن‌ها، به موضوع توهین به کارمندان اشاره کرده است. این حمایت‌ها در نگارش قوانین کیفری نیز نمود پیدا کرده است. به طور مثال در قانون مجازات اسلامی در مادتین۶۰۸ و۶۰۹ به مجازات جرم توهین و توهین به کارکنان دولت اشاره شده است.

 ماده۶۰۸ در خصوص توهین عادی است که مجازات آن جزای نقدی یا شلاق است، ولی ماده ۶۰۹، ماده حمایتی از کارمندان دولت است، به طوری که هرکسی به کارمندان دولتی توهین کند، علاوه بر جزای نقدی و شلاق به مجازات حبس نیز محکوم می‌شود. در این ماده به خوبی پیداست که قانونگذار برای افرادی که به کارمندان دولتی توهین می‌کنند، مجازات بیشتری درنظر گرفته است. وقایع الاتفاقیه. رویه پیگیری کیفری در صورت وقوع جرم توهین، قربانی جرم یعنی کسی که به او توهینی روا داشته شده است، باید برای پیگیری موضوع و تحت تعقیب قرار دادن کسی که اقدام به توهین کرده است به دادسرای محل وقوع جرم مراجعه و با ابراز دلایل خود از جمله شهادت شهود موضوع را ثابت و متهم را به مجازات قانونی محکوم کند. تقسیم‌بندی جرایم حیثیتی این جرایم با حیثیت افراد در ارتباط هستند.

 می‌توان گفت که برخی از موارد افترا ناموسی است که در قالب جرم قذف بحث می‌شود و برخی ناموسی نیست که موضوع ماده ۶۹۷ قانون مجازات اسلامی است؛ بنابراین در عمل میان این سه جرم باید تفاوت گذاشت.

 توهین هم خود انواع مختلفی دارد؛ ممکن است توهین به واسطه مقام بالای توهین‌شونده مجازات شدیدتری داشته باشد. تفاوت توهین و افترا تفاوت توهین با افترا آن است که افترا نسبت دادن صریح عمل مجرمانه به غیر و متضمن اسناد و اخبار است، اما در توهین، مرتکب قصد انشا و هتک حرمت دارد. پس اگر شخص به قصد انشا و هتک حرمت مثلا به کسى بگوید: «دزد»، مفتری محسوب نمى‌شود؛ زیرا منظور اسناددهنده توهین و تحقیر طرف اسناد بوده است، نه اینکه در واقع او را به ارتکاب عمل دزدی متهم کند؛ همچنین است دادن نسبت‌های کلى و غیرصریح مانند جانى، یا فاسق که فاقد صراحت کافى است و به نوع جرم منتسب اشاره ندارد.

 البته این اعمال ممکن است از مصادیق توهین محسوب شوند. نکته دیگر، ضرورت جرم بودن عمل انتسابى برای تحقق افتراست. در واقع، برای تحقق افترا، عمل اسناد داده‌شده باید فعل یا ترک فعلى باشد که در زمان اسناد در قانون ممنوع بوده و برای آن مجازات تعیین شده باشد، حال آنکه در توهین این گونه نیست.