علت گرانی گوشی موبایل در ایران چیست؟

ارزش و قیمت

برای پی بردن به اینکه چرا قیمت گوشی‌ موبایل یا هر کالای دیگر در کشور ارزان نمی‌شود، ابتدا باید وارد این موضوع شویم که تورم و گرانی چه تفاوتی دارند، پیش از ورود به این بحث ابتدا لازم است کمی درباره موضوع ارزش یک کالا حرف بزنیم.

کالا از لحاظ اینکه چه کاربردی دارد و چه استفاده‌ای از آن می‌شود دارای ارزش مصرفی است، حال کالا صرف نظر از اینکه چه کاربردی دارد به واسطه اینکه برای تولید آن نیروی کار انسان صرف شده است دارای ارزش است، ارزشی که وقتی وارد بازار می‌شود بر اساس آن قابلیت تبادل پیدا می‌کند، این وجه از ارزش کالا را ارزش مبادله‌ای آن کالا می‌گویند. پس ارزش مبادله‌ای یک کالا مدت زمان کاری است که برای تولید آن صرف می‌شود، البته این یک تعریف خلاصه و ناقص است برای یافتن تعریف دقیق‌تر ارزش یک کالا می‌توان به کتاب‌های اقتصادسیاسی مانند مبانی اقتصادسیاسی نیکیتین مراجعه کرد.

حال وقتی ما به بازار برای خرید یک کالا می‌رویم پول داده و یک کالا را می‌خریم، قیمت یک کالا ارزش کالاست که به واحد پولی بیان شده است. یعنی برای مثال یک گوشی‌ موبایل سامسونگ A03 وقتی حدود 3میلیون 500هزار تومان است یک مبلغ قیمت گوشی‌ تلفن همراه است. عرضه و تقاضا بر این مبلغ اثر می‌گذارد اما نه تا جایی که خیلی بالاتر یا پایین‌تر از ارزش کالا باشد.

تورم و گرانی

 حال به تعریف گرانی بپردازیم. گرانی یک کالا زمانی است که قیمت آن بر اثر عرضه و تقاضا بالا رفته و فرد توان خرید آن را نداشته باشد، گرانی در اقتصاد یک کشور می‌تواند در مورد یک یا چند کالا مصداق داشته باشد. اما تورم زمانی است که حجم نقدینگی بالا رفته باشد و ارزش پول ملی کاهش پیدا کرده باشد، در واقع زمانی که قدرت خرید پول کم شده باشد ما در اقتصاد یک کشور با پدید تورم مواجه هستیم. در چنین حالتی اگر زمانی ما یک کالا را با یک واحد پولی می‌توانستیم بخریم حال باید با دو یا چند واحد پولی بخریم، در این حال ارزش کالا همان مقدار است، اما قیمت کالا خیلی بالاتر از ارزش است زیرا قدرت خرید پول کاهش پیدا کرده و دیگر نمی‌توان با همان مقدار پول کالای مورد نظر را خرید. تورم بر کل اقتصاد کشور تأثیر گذاشته و قیمت کل کالاها را افزایش می‌دهد. در چنین حالتی نیز قیمت‌ها افزایش پیدا می‌کند؛ اما در این وضعیت هر قدر عرضه کالا بالا برود باز هم قیمت‌ها پایین نمی‌آید.

آنچه امروزه بر بازار گوشی‌ موبایل و اکثر کالاهای موجود در بازار حاکم است این پدیده است، حجم پول در گردش کشور بالاست، اما این پول ارزشش کاهش پیدا کرده و قدرت خرید خود را از دست داده است. به همین دلیل هر قدر هم تعدد و تنوع گوشی تلفن همراه افزایش پیدا کند هر میزان هم ایالات متحده ارزش دلار خود را پایین بیاورد باز هم قیمت کالاها در کشور کاهش پیدا نخواهد کرد زیرا ارزش پول ملی کاهش یافته و سیر نزولی دارد.

جدول زیر نشان دهنده مقدار گوشی‌ موبایلی است که از مجاری رسمی وارد کشور شده است. البته توجه به این نکته لازم است که به دلیل موضوع رجیستری ورود گوشی به غیر رسمی بسیار پایین است و نمی‌توان به آن اعتنایی داشت؛ اما با این حال با غیر حضوری شدن ثبت گوشی‌ مسافری روند ورود گوشی قاچاق آسان شده است و این امر نیز به حجم گوشی‌های تلفن همراهی که وارد بازار می‌شود افزود است.

گوشی‌های تلفن همراه وارداتی از مجاری رسمی
سال	تعرفه	شرح تعرفه	وزن (کیلوگرم)	ارزش (ریال)	ارزش (دلار)
1399	85171210	گوشی‌ تلفن همراه	5,258,025	102,300,631,622,704	2,435,729,324
1399	85171220	گوشی‌های دارای صفحه کلید غیرلمسی	239,997	974,169,390,598	23,194,509
1399	85171230	گوشی‌ تلفن همراه به صورت قطعات منفصله SKD و CKD	27,103	71,501,964,790	1,702,428

در پایان باید چنین گفت که برای رهایی از این وضعیت باید شرایط تولید و سیاست‌های پولی و مالی به گونه‌ای وضع شود که حجم نقدینگی کاهش یافته تا ارزش پول ملی افزایش پیدا کند.